Somali basınından Hiraan’ın aktardığına göre bugüne kadar Birleşmiş Milletler üyesi hiçbir ülke tarafından tanınmayan Somaliland’a verilen bu ilk resmi tanıma, terör devleti İsrail’in Afrika Boynuzu’na yönelik daha derin ve çok katmanlı bir planının parçası olarak yorumlanıyor. Türkiye dahil birçok ülke kararı kınarken, tanımanın zamanlaması “tesadüf mü, stratejik bir hamle mi?” sorusunu gündeme taşıdı.
‘KÜRESEL DENGELERDE KIRILMA NOKTASI’
Afrika Boynuzu’nda Somali’nin kuzeyinde yer alan Somaliland, 1991’de iç savaş sonrası merkezi yönetimle bağlarını kopararak bağımsızlığını ilan etti. Kendi yönetimi, güvenlik güçleri ve kurumları olmasına rağmen uluslararası hukukta hala Somali’nin parçası sayılıyor. Bu nedenle terör devleti İsrail’in kararı Somali basınında yalnızca Somaliland için değil, küresel dengeler açısından da kırılma noktası olarak değerlendirildi.
‘ASIL HEDEFİN ÜZERİNİ ÖRTEN DİPLOMATİK BİR ÇERÇEVE’
Milliyet gazetesinin haberine göre terör lideri Netanyahu ile Somaliland lideri arasında imzalanan karşılıklı tanıma belgesiyle İsrail, Somaliland’ı tanıyan ilk devlet oldu. Netanyahu bu adımı Abraham Anlaşmaları’yla ilişkilendirerek tarım, sağlık ve teknoloji alanlarında iş birliği mesajı verdi. Ancak güvenlik çevrelerine göre bu açıklamalar, asıl hedefin üzerini örten diplomatik bir çerçeve niteliğinde.
‘FÜZE SİSTEMLERİ KONUŞLANDIRILABİLİR’
Uzmanlara göre İsrail’in odağında Somaliland’ın jeostratejik konumu var. Bölge, Kızıldeniz’in kilidi olarak görülen Bab el-Mandeb Boğazı’na yakınlığıyla öne çıkıyor. Gazze’deki İsrail ablukası ve Yemen’deki Husilerin saldırıları, bu hattı küresel ticaret için kırılgan hale getirdi.
İddialar ise daha ileri gidiyor. Terör devleti İsrail’in Somaliland kıyı şeridini füze sistemleri, radarlar ve ileri gözetleme unsurları için potansiyel bir konuşlanma alanı olarak değerlendirdiği öne sürülüyor. İsrailli yetkililer ve güvenlik analistleri, Somaliland ile kurulacak bağları açıkça Kızıldeniz güvenliği, Husi faaliyetlerinin izlenmesi ve deniz ticaret yollarının kontrolüyle ilişkilendiriyor. Bu yaklaşım, ABD’li bazı milletvekillerinin tanınmayı savunurken kullandığı gerekçelerle de örtüşüyor.
‘GAZZELİLERİ SOMALİLAND’A MI YERLEŞTİRİLECEK?’
Zamanlamayı daha da tartışmalı hale getiren bir diğer başlık ise Ağustos ayında gündeme gelen iddialar. Buna göre İsrail, Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilerin başka ülkelere yerleştirilmesine yönelik planlarında Somaliland’ı olası adreslerden biri olarak masaya yatırdı. Resmen doğrulanmayan bu iddialar, tanıma kararının ardından yeniden gündeme geldi.
‘ÜLKE EGEMENLİĞİ HEDEF ALINIYOR’
Somali merkezi hükümeti, terör devleti İsrail ile imzalanan tanıma belgesini hukuken geçersiz ilan etti. Mogadişu yönetimi, Somaliland’ın Somali’nin ayrılmaz parçası olduğunu ve bu tür adımların ülkenin egemenliğini hedef aldığını savunuyor.
KARARA TEPKİLER
Somali Federal Cumhuriyeti, ülkenin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün tartışmaya açık olmadığını vurgulayarak, Somaliland’i tanıyan İsrail'e sert tepki gösterdi. Yapılan yazılı açıklamada, Somali’nin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün, Somali Federal Cumhuriyeti Geçici Anayasası, Birleşmiş Milletler Şartı ve Afrika Birliği Kurucu Senedi’nde güvence altına alındığı vurgulandı.
Afrika Birliği de Somaliland bölgesini bağımsız bir devlet olarak tanıma yönündeki herhangi bir adımı reddederek, Somali'nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğünü savundu. Yapılan yazılı açıklamada, "Somaliland'i bağımsız bir varlık olarak tanımayı amaçlayan her türlü girişim veya eylemin kesinlikle reddedildiği ve Somaliland'in Somali Federal Cumhuriyeti'nin ayrılmaz bir parçası olmaya devam ettiği" hatırlatıldı.
Filistin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada ise Filistin'in Somali'nin birliğine, egemenliğine ve siyasi bağımsızlığına tam desteği ifade edildi.
SOMALİLAND
Başkenti Hargeisa olan Somaliland, Afrika Boynuzu bölgesinde, resmî olarak Somali’nin kuzeyinde yer alıyor. Aden Körfezi’ne kıyısı bulunan bölge, Kızıldeniz’e açılan deniz yollarına yakınlığıyla stratejik bir konumda bulunuyor.
Somaliland, 1960’ta İngiltere’den bağımsızlığını aldı, kısa süre sonra İtalyan Somali’siyle birleşerek Somali Cumhuriyeti’ni oluşturdu. Ancak merkezî yönetimle yaşanan iç savaş ve devlet çöküşünün ardından, 1991’de tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti.
O tarihten bu yana kendi parlamentosu, hükümeti, güvenlik güçleri ve para birimiyle fiilen bağımsız bir yapı kurdu. Buna rağmen uluslararası toplumun büyük kısmı Somaliland’i resmen tanımıyor.
ANKARA SÜRECİ YENİDEN HATIRLANDI
Daha önce Etiyopya’nın Somaliland’ı tanıma girişimi bölgeyi çatışmanın eşiğine getirmiş, kriz Türkiye’nin arabuluculuğunda yürütülen “Ankara süreci” ile kontrol altına alınmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde Somali’nin toprak bütünlüğü teyit edilmişti.
‘DENİZ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN KİLİT NOKTA’
Öte yandan Somaliland’ın ana limanı Berbera, Aden Körfezi’ne açılan konumuyla stratejik öneme sahip. Birleşik Arap Emirlikleri’nin liman ve Etiyopya bağlantılı koridor için yaptığı büyük yatırımlar, bölgeyi askeri ve lojistik açıdan cazip hale getirdi. Analistler, Berbera’nın deniz gözetimi ve güvenlik iş birliği açısından kilit nokta olduğunu vurguladı.
‘AFRİKA BOYNUZU’NDA SATRANÇ TAHTASI’
Bununla birlikte ABD ve Çin’in Cibuti’de askeri üsleri bulunurken, Türkiye Mogadişu’daki en büyük denizaşırı üssüyle sahada yer alıyor. BAE Berbera’da, İsrail ise şimdi diplomatik tanıma yoluyla oyuna yeni bir hamle ekliyor. Bu tablo, uzmanlara göre Afrika Boynuzu’nda güç mücadelesinin daha da sertleşeceğine işaret ediyor.
‘DİPLOMATİK KİLİT KIRILDI’
Terör devleti İsrail’in Somaliland’ı tanıması, bölgenin statüsünü bir gecede değiştirmiyor. Ancak analistlere göre bu adım, otuz yılı aşkın diplomatik kilidi kırarken, askeri konuşlanma ve füze iddialarıyla birlikte Afrika Boynuzu’nun gelecekteki güvenliğinde soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
